Atatürk Evi Müzesi ve “Mustafa Kemal’i Gördüm Kaman’da” kitabım

1914-1918 Birinci dünya Savaşı’nda yenik çıkıldıktan, Osmanlı topraklarında gözü olan, başta İngiltere, Fransa ve İtalya ülkemizi paylaşmaya ve yönetmeye başlarlar.

Bütün bu kuşatmadan sonra 15 Mayıs 1919’da İngilizlerin destek ve teşvikleriyle Yunanlılar İzmir’e asker çıkardılar. Yunanlılar da yurdumuzun batısında girdikleri yerleri kasıp kavurarak, halkımıza her türlü kötülüğü yaparlar.

Uzun süredir yurdumuzun kurtuluşu için gizli çalışmalar yapan Mustafa Kemal’i Padişah ve İngilizler Karadeniz ve Anadolu’daki çeşitli ayaklanma olaylarını incelemek üzere müfettiş olarak görevlendirirler.

Mustafa Kemal, 16 Mayıs 1919 tarihinde İstanbul’dan emrindeki mürettebatla hareket ederek 19 Mayıs 1919’da Samsuna gelir. Samsuna gelir gelmez, ülkemizin kurtuluşu için halkla gizli toplantılar yapmaya başlar.

Kamanlı Hemşerimiz Bektaşoğlu Ali Çavuş, Kaman’da esnaftır. Bu nedenle Kırşehir esnaflarından Mahmut oğulları ile devamlı görüşerek ve Müdafa-ı Hukuk Cemiyeti’nin Kaman temsilcisi olarak, Mustafa Kemal’in İstanbul’dan çıktığını, Samsuna geldikleri bilgilerini günü gününe takip eder.

Ali Çavuş tüm aldığı bilgileri halkımızla paylaşır. Her gün odasına köylüleri toplayarak, bazı evlere misafir giderek ve dükkânında, sokakta, kurtarıcı Mustafa Kemal’i anlatır. Halkı öyle aydınlatır ki, “Haydi birlikte cepheye gidiyoruz” dese, Kaman halkı kadın, erkek tırpanı, baltası, mesesi ve eline ne geçerse o aleti ile düşecekler peşine. Halkımız, Ali Çavuştan öğrendikleri bilgileri biraz daha süsleyerek komşu ve akrabalarına da anlatırlar.

Kırşehir’den gelen bir atlı, Mustafa Kemal ve Temsil Heyetinin Kaman’a geleceğini bildirmesi üzerine dükkânını kapatarak evin yolunu tutan Ali Çavuş, önceden seçilen keyfanı (aşçı) ve diğer tüm görevlileri toplayarak emirlerini fazlası ile tekrar eder. Tosun, koyun, hindi ve tavuklar kesilerek Keyfanıya teslim edilir. Odanın temizlik, tertip ve düzeni tekrar yapılır. Bahçenin çamur yerlerine çakıl taşınır

Mustafa Kemal ve Temsil Heyetinin geleceği günler yaklaştıkça, Ali Çavuşun telaşı son aşamada, yerinde oturamaz, odanın içinde, devamlı konuşarak dolaşır. Gece yatmaz, gündüz oturmaz, bekçisi ve diğer çalışanlarına devamlı emirler yağdırır.

Mustafa Kemal, Kurtuluş yolunda Samsun, Havza, Amasya, Tokat, Sivas, Erzurum ve tekrar Sivas’ta ülkemizin kurtuluşu için çalışmalarını tamamladıktan sonra, Temsil Heyeti ile birlikte Ankara’da Büyük Millet Meclisi’ni kurmak üzere Kayseri ve Kırşehir üzerinden geçerken 25 Aralık 1919 günü, o zaman köy olan Kaman’a uğrayarak bir gece konuk edilirler.

Konuklar, iki yarım gündüz bir gece, Ali Çavuş ve Kaman halkı tarafından olağan üstü ağırlanıp rahat ettirilir. Konağın etrafı bir taraftan bayram yerine, bir taraftan üzüntü içinde kara, kara düşünenlerle dolar taşar. Mustafa Kemal’in kurtuluş için yaptıkları her açıklamayı dikkatle dinleyen dedelerimiz, dinledikçe rahatlayıp, umutla “O Kurtuluş gününü” beklerler.

26 Aralık 1919 günü sabah kahvaltısı yapıldıktan ve azık da teslim edildikten sonra, çığlıklar ve cirit oyunları arasında konuklar Ankara’ya doğru uğurlanırlar. Ali Çavuşun evinde ki bu sevinç şöleni günlerce devam eder.

Mustafa Kemal Atatürk’ün gerek kurtuluş yolunda, gerekse yurt gezilerinde uğradıkları evlerin pek çoğu, daha sonraki yıllar “Atatürk Evi”, “Atatürk Evi Müzesi” olarak düzenlenerek halkımızın ziyaretine sunulmuştur.

Ali Çavuş ve kardeşleri öldükten bir süre sonra bu ev tamir edilerek eve dönüştürülür, bir süre sonra da şahsa satılır. Satış sonrası, evin yıkılarak yerine yeni ev yapıldığı söylentileri dolaştı bir süre.

Odanın yıkılmadığını, iç tadilatla eve dönüştürüldüğünü, uzun araştırma ve inceme sonrası evin dış duvarların sağlam olduğunu gördüm ve görgü tanıklarından da öğrendim. Evi, Tekin Var ile ziyaret ettik. İsmet Bektaş’ın da yardımları ile evde oturan bayanın izni ile iç bölümlerini de inceleme fırsatı buldum.

Topladığım bu bilgiler ışığında Belediye başkanlığına bir dilekçe verdim. Dilekçemde Mustafa Kemal Atatürk’ün kaldığı bu evin, “Atatürk Evi ve Müzesi” olmasını dile getirdim. Beni belediye meclisine davet ettiler. Belirtilen günde belediye meclisine bilgi verdim. Konuşmamın sonunda:

“Belediyemiz eğer, Atatürk Evini Müze olarak yaparsa, yıllardır yaptığım araştırma, inceleme ve topladığım bilgileri bir kitap haline getirip belediyemize teslim edeceğimi, kitabın basılıp halkımıza bedava dağıtması isteğinde bulundum.” Belediye başkanımız bu öneriyi uygun bularak kısa bir açıklama ile açık oylamaya sundu. Öneri oy birliği ile kabul edildi.

Bu tarihi karar “2 Eylül 2009 tarihinde Kaman Ak Haber Gazetesinde ilk haber olarak yayınlandı.” Yazışmalara devam eden belediyemiz, gerekli yardımı bulamayınca, bu görevini yerine getiremedi.

Bir süre sonra bu tarihi ev, Kültür Bakanlığı tarafından SİT alanı olarak kabul edildi ve koruma altına alındı.

Yıllar bazılarına göre hızlı geçti, bana göre ise çok ağır geçti. Bu Zaman içinde Yaşar Şahin arkadaşımızla ısrarla Atatürk Evini yazmaya devam ettik. Tek tük bilgi almaya gelenlere Kaman Ak Haber Gazetesi’ni kaynak olarak gösterdik.

2009-2022 yılı, Atatürk Evinin müze olarak yapılması konusunda hiçbir gelişmeyi göremeyince, uzun süredir hazırladığım, “Mustafa Kemal’i Gördüm Kaman’da” kitabımı hazırlayıp 2022 yılı 18-19 Ekim günlerinde devam eden 31. Kaman Ceviz Festivalinde belediyemizin kurduğu kitap imza standında halkımıza ve öğrencilerimize sundum. Halkımız ve öğrencilerimiz tarafından ilgi gören kitabımı, ortaokul 2.sınıf öğrencisi gelip kitaplara bir göz attıktan sonra Atatürk Kitabını alarak, “Bu kitabı almak istiyorum,” demesi beni hem duygulandırdı, hem de çok sevindirdi. O öğrenciye sarılarak buğulu gözlerimle resim çektirdim.

Bundan sonra “Kaman Atatürk Evi ve Müzesinin” yapılmasından ümidimi kesmedim.

Hani bir masal kahramanı; “Beyaz bir atın üzerinde kırbacını şaklatarak halkına yardım etmeye gelir ya,” öyle bir yiğidin geleceğini ümit ederken, bir kurum, bir kuruluş, bir sivil toplum kuruluşu veya bir Atatürk sevdalısının da geleceğini bekliyorum. Ama ne zaman? O günleri görür müyüm ki? O günleri ben görmesem bile benden sonraki gelen halkımızın ve geçlerimizin görmeleri de beni rahatlatır.

Çalışmalarımı ve en son bir gelişmeyi, Kaman Ak Haber Gazetesinin haberi ile bitireyim:

“Kurtuluş Yolunda Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarının 25 Aralık 1919 tarihinde Kaman ilçemizde misafir edilmesi, 23 Nisan 2022 tarihinde NTV’de saat 12.15’de Ahmet Yeşiltepe’nin hazırlayıp sunduğu ‘Anadolu’nun Çağrısı’ Programında yayınlandı. Sunucu ve yapımcı Ahmet Yeşiltepe, Kaman’ın sahipsizliğini hem sözleri hem de bakılması utanç verici durumda olan Bektaşoğlu Ali Çavuş Konağı’nın yani Atatürk’ün Kaman’da bir gece misafir olarak kaldığı evin yıkık, camları kırık ve harabe halini 85 Milyona gösterdi…”

Bu yayından sonrada bir ses çıkmadı kimseden.

103. yılın anısına…

NOT: Atatürk evi ile ilgili tüm bilgileri; “Mustafa Kemal’i Gördüm Kaman’da” kitabımda daha geniş olarak bulabilirsiniz. Kitabımı; Aktürk Matbaasından ve Emek Kırtasiye Faruk Bor’da bulabilirsiniz.