Coğrafi İşaretli Kaman Cevizi

Sevgili Kamanlılar; bilindiği gibi “Kaman Cevizi” ilçemiz için çok önemli ekonomik ve sosyal bir değerdir.

Hepimizin hafızasında mutlaka ceviz ile ilgili unutamadığımız birçok anılar vardır. Kamanlıların ortak bir değeri olup, anonimdir. Bu topraklarda yaşamış olan dedelerimizden bizlere miras kalmış, bizlerden de torunlarımıza kalacaktır. İlçemizin bilinirliliğini artırmada çok önemli bir yere sahiptir. Aynı zamanda ülkemiz için de önemli bir tarımsal üründür.

Günümüzde bu şekildeki kıymetli yöresel değerler Coğrafi işaretler ile yasal koruma altına alınarak yok olması önlenmektedir. Dünyada ihracat potansiyelleri yüksek olan bu ürünler gittikçe artan bir öneme sahiptir. Bu ürünler üreticilerine, yöreye ve dolayısıyla da ülkeye önemli katkılar sunmaktadır.

Coğrafi işaret kazanımlarından en fazla gelişmiş ülkeler faydalanmaktadır. Bütün dünyada önemli bir gelir kaynağıdır. Avrupa Birliği genelinde yalnızca 2012 yılındaki coğrafi işaretli ürünlerin toplam satış tutarı 57,5 Milyar Euro’dur. Dünyada 200 Milyar Dolarlık bir pazar ile güçlü bir gelir kaynağıdır. Coğrafi işaretli ürünler ülkeler için altın kıymetindedir. Fransa’da coğrafi işaretli peynir, diğer peynirlere göre yüzde 30 oranında daha yüksek fiyata alıcı bulmaktadır.

Ülkemizde de coğrafi işaretli ürünler gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Ülkemizin tarımsal politikaları bu yönde şekillenmektedir. Coğrafi işaretli ürünler market raflarında yerlerini hızla almaktadır. Ülkemizde Coğrafi İşaretli bir ürün olan “Ayvalık Zeytinyağı”na olan tüketici talebinin, coğrafi işaret niteliği göstermeyen rakiplerine kıyasla  yüzde 58 daha  fazla olduğu, yine aynı ürün için tüketicilerin yüzde 82’sinin daha  fazla ücret ödemeyi kabul ettikleri tespit edilmiştir.

Coğrafi işaret belirli bir kalitedeki yöresel ürünü ifade eder. Bu tür yöresel tatların yok olmaması için yasal koruma altına alınması çok önemlidir. Kaman için önemli bir değer olan Kaman cevizine de bu göz ile bakmak gereklidir.

Kırşehir genelinde menşe adına sahip tek ürün Kaman cevizidir. Ülkemizde yöresel ürünlere yasal koruma 6769 sayılı Sınaî Mülkiyet Kanunu ile sağlanabilmektedir. Bu da “Türk Patent ve Marka Kurumu”ndan tescil yolu ile elde edilmektedir. Kaman cevizinin yasal koruma altına alınması amacıyla başlattığımız çalışmalar sonucunda “Türk Patent ve Marka Kurumu”ndan 9 Aralık 2020 tarihinde tescil belgesini aldık.

Tescil belgesi ile birlikte Kaman Cevizi 6769 sayılı Sınaî Mülkiyet Kanunu kapsamında koruma altına alınmış bulunmaktadır. Sınırsız koruma süresi vardır. Ülkemizde coğrafi işaret tescil belgesine sahip olan yöresel cevizler bir elin parmağını geçmemektedir.

Coğrafi işaretlerin önemi temel olarak üç başlık altında toplanabilir.

1-Üreticileri korur.

2-Pazarlama olanakları sunar.

3-Yöresel gelişmeye aracılık eder.

Bunların yanında diğer tali katkıları da bulunmaktadır. Taklitçiliği engeller, bilimsel bir kimliktir, pazarda tercih sebebidir, tüketicinin yanıltılmasını önler, bir ülkenin tarihi ve kültürel değerlerini korur, turizme katkı sunar, yörenin bilinirliliğini artırır vb.

Coğrafi işaret; yoğun olarak tarımsal ürünler için kullanılır. Ürünün üretildiği alan ile ürünün kalitesi arasında sıkı bir ilişki vardır. Coğrafi işaret ilk olarak pazarda kalite ve güven algısı oluşturur. Benzerlerine göre bir farkındalık yaratarak önemli bir tercih sebebi teşkil eder. Tüketicilerin tercihlerini yönlendirerek bu ürünlere olan talebi etkiler. Ürüne bilimsel bir kimlik kazandırır. Tüketici yöresel bir ürünü daha fazla ücret ödeyerek tüketmek eğilimindedir.

Dolayısıyla Coğrafi işaret belirli bir kaliteyi ifade ettiği için tüketicinin aldatılmasını engeller. Yerel üreticilere kendi markalarını yaratma ve bundan ticari kazanç elde etme imkânı sağlar. Bölgesel kalkınmaya aracılık eder. Bu anlamda ele aldığımızda Coğrafi işaret, Kaman Cevizi’nin markalaşması, üretim ve pazarlamasında önemli bir potansiyel teşkil edebilecektir. Kaman Cevizi menşe adı olarak tescil edildiği için Kaman ilçe sınırları dışında üretilemez. Üretim süreçleri tamamen Kaman ilçe merkezi ve köyleridir.

Yani ayırt edici bütün özelliklerini ilçemizin sahip olduğu iklim ve toprak koşulları ile halkımızın yıllar içerisinde oluşan üretim tecrübelerinden almaktadır. Dolayısıyla da tüm katkıları İlçemize ve ilçemiz üreticilere olacaktır. Coğrafi işaretli ürünlerde taklitçiliğe karşı önlemler alınabilir.

Yasalar; aynı isim altında taklit üretim yapanları engeller, fakat başka isim altında benzer ürünlerin üretimini ve satışını engellemez. Coğrafi işaret o yörede üretim yapan tüm üreticiler tarafından kullanılabilir. Herhangi bir kişinin, bir şirketin veya bir zümrenin tekeli altında değildir. Bunun tek koşulu ürünlerin tescil belgesindeki kalite kriterlerini taşımasıdır.

Coğrafi işaretin herkesi kapsayan bir hak olması ürün kalitesinin korunmasını teşvik eder. Bunların sonucu olarak yöredeki gerçek üreticiler korunmuş, ürünün kalitesi de sürekli kontrol altında tutulmuş olacaktır.

Coğrafi işaretlerin amacı dışında kullanımı olumsuz sonuçlar doğuracaktır. Tüketiciler kandırılmış olur. Üreticiler ise azalan satışlarından dolayı ekonomik kayba uğrarlar. Ürünün piyasadaki saygınlığı kaybolur. Coğrafi işaretli Kaman cevizinin pazarlama aşamalarında taklitçiliğe karşı gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir. Güvenlik amaçlı geliştirilen kullanımı kolay, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, taklit edilemez, taranamaz nitelikleri içerisinde barındıran, sahteciliği imkânsız kılan hologramların kullanılması ile bu tür taklitçiliğin önüne geçilebilecektir.

Kaman cevizi tüketicileri hologram içerisine eklenecek olan kare kod uygulamasını cep telefonlarına okutarak, aldıkları ürün ile ilgili tüm bilgilere kolaylıkla ulaşabilecektirler. Hatta hologram içerisine ürün seri numara dahi eklenebilecektir. Ülkemizde coğrafi işaretli ürünlerin pazarlanmasında hologramlar yoğun olarak kullanılmakta olup, gün geçtikçe de yaygınlaşmaktadır.

Coğrafi işaret bölgenin bilinirliliğini ve tanıtımını artırmaktadır. Tüketiciler bu ürünleri yerinde tatma ve yöreyi görme eğilimindedir. Bu nedenlerde dolayı turizm olumlu etkilenebilir. Bu kapsamda yöresel kalite ve tadı barındıran Kaman cevizi ile birlikte “Kaman Ceviz, Kültür ve Sanat Festivali” ile “Kalehöyük Arkeoloji Enstitüsü ve Müzesi” ve “Hirfanlı Barajı” imkânları birlikte değerlendirilebilir.

Kaman cevizinin coğrafi işaret alarak yasal koruma ve piyasa kimliği kazanması ilçemize yeni fırsatlar sunmuştur. Kaman cevizi yöresel kalitesinin korunmasına, markalaşmasına, tesisleşmesine, üreticilerimizin ekonomik gelirlerinin artmasına olumlu katkılar sunabilecektir.

Dolayısıyla da yöresel kalkınmada bir rol üstlenebilecektir. Bu düşünceler ile tüm ilçemiz halkına ve üreticilerimize fayda getirmesini arzu ediyorum.

Behset BULANIK

Ziraat Mühendisi