Kaman Cevizi’ne Coğrafi İşaret Alınması
Kaman, ceviz denince ülkemizde ilk akla gelen yerlerden biridir. “Kaman Cevizi”nin ülke çapında tanınması tesadüf değildir. Ülkemizde ilk “Ceviz Kültür ve Sanat Festivali” Kaman’da 1991 yılında düzenlenmiştir. 2019 yılında festivalin 28. si geniş halk kitlelerinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir.
Festival süresince; Ülkemizin her tarafından çok sayıda insan kalite ve lezzet açısından üstün olması nedeniyle “Kaman Cevizi” almak için ilçeye akın etmiştir. “Kaman Cevizi” geçmişte çok sayıda televizyon programlarına konu edilmiştir. Yerel ve Ulusal medyada birçok defa hakkında haber yapılmıştır. Akademisyenler tarafından “Kaman Cevizi” hakkında çok sayıda makale yazılmıştır. Yazılan makalelerin bir kısmı uluslararası dergilerde yayınlanmıştır.
İlçemiz merkez ve köylerinde 400 yaşında çok sayıda “Anıt Ceviz” bulunmaktadır. Ceviz ilçe halkının sosyal ve ekonomik hayatında oldukça önemli bir yere sahiptir. İlçe merkezinde adında ceviz kelimesi bulunan çok sayıda okul, apartman, işyeri, sokak vb. bulunmaktadır.
Bu nedenler ile “Kaman Cevizi”ne coğrafi işaret (Menşe adı) alarak, taçlandırmak ihtiyacı hâsıl olmuştur. Kaman İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından formatına uygun şekilde hazırlanan dosya 30.10.2019 tarihinde C2019/156 başvuru numarası ile “Türk Patent ve Marka Kurumu”na teslim edilmiştir.
Dosya içerisinde Kaman Cevizinin; tanımı ve ayırt edici özellikleri, tarihsel süreçte Kaman ile özdeşleştiği, bitkisel özellikleri, fiziksel özellikleri, kimyasal özellikleri, diğer yerli ve yabancı cevizlerden farklı olduğu gibi özellikleri bilimsel çalışmalar çerçevesinde ortaya konmuştur.
Özet olarak Kaman ilçesinin tohum, toprak, iklim ve yetiştirme özellikleri nedenleriyle kadimden beri burada yetiştirilen cevizlerin tat, lezzet ve kalitesi ile farklı olduğunu, bu niteliklerdeki cevizin sadece Kaman ve köylerinde yetiştirilebileceğini dosya içerisinde belgeledik.
Coğrafi işaret tescil işlemi tamamlandığında sadece ilçemiz sınırları içerisinde ve belirlenen kriterlerdeki cevizler “Kaman Cevizi” olarak adlandırılabilecektir. Dolayısıyla da “Kaman Cevizi” logosunu kullanmaya hak kazanacaklardır. Haksız yere logo kullanıldığı denetim ekibi tarafından belirlendiği durumlarda ise yasal süreç başlatılabilecektir.
Bu çalışma aynı zamanda ilimiz genelinde de menşe adı sıfatıyla bir ilk olma niteliği taşımaktadır. Kırşehir ve ilçelerinin tek tarımsal ürün markası olma özelliği taşımaktadır. Kırşehir ilimizde daha önce Kırşehir Ahiler Kalkınma Ajansı tarafından 01.12.2017 tarihinde tescili yaptırılmış olan “Kırşehir Çullaması” ve “Kırşehir Höşmerim Tatlısı” mahreç işareti niteliğinde olup, menşe adı değildir. Yani özelliklerinin bir kısmını yöreden almaktadır.
Kaman Cevizi menşe adı tescil çalışmaları halen “Türk Paten ve Marka Kurumu” uzman incelemesinde bulunmaktadır. Dosya incelemesi tamamlandığında ve olası eksiklikler tamamlandığında Tarım ve Orman Bakanlığından görüş sorulacak, arkasından ilan ve tescil aşamalarına geçilecektir. Bu sürecin 2020 yılı içerisinde tamamlanmasını bekliyoruz.
Ülkemizde cevize coğrafi işaret şimdiye kadar Niksar Cevizi, Çağlayancerit Cevizi ve Hekimhan Cevizine alınmıştır. Dördüncü olarak “Kaman Cevizi”nin tescillenmesi hepimizi ortak amacıdır.
“Kaman Cevizi”nin ülkemiz cevizciliğinde hak ettiği değere ulaşacağı kanaatini yürekten paylaşmaktayız.
Coğrafi İşaret nedir?
Coğrafi işaret, temel olarak benzerlerinden farklılaşmış ve bu farkı kaynaklandığı yöreye borçlu olan bir yöresel ürün adını ifade eder. Coğrafi işaretler menşe adı ve mahreç işareti olarak ikiye ayrılır.
Menşe Adı: Ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin tamamı sınırları belirlenmiş coğrafi alanda gerçekleşmek zorunda ise bu durumda bulunan coğrafi işaretlere “menşe adı” denir. (Örnek: Kaman Cevizi vb.)
Mahreç İşareti: Ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az biri sınırları belirlenmiş coğrafi alanda gerçekleşmek zorunda ise yahut ürünle yöre arasındaki bağ sadece ürünün yöre ile özdeşleşmesi veya ürünün ünü ise bu durumdaki coğrafi işaretlere de “mahreç işareti” denir. (Örnek: Kırşehir Çullaması, Kırşehir Höşmerim Tatlısı vb.)
