Kaman’ın Nesi Var? -1-

Ka­ma­nın Kısa Ta­ri­hi

Kaman’da otu­ran­la­rı ve diğer il, il­çe­ler­de otu­ran­la­rın en çok bir­bir­le­ri­ne sor­duk­la­rı soru bu.
Bu so­ru­la­rın ce­va­bı yok mu?
Var.
KAMAN’IN NESİ VAR?
So­ru­su­nu bir baş­ka­sı­na sor­ma­dan araş­tı­rıp sorup, kay­nak bulup oku­yup bilgi sa­hi­bi olduk mu?
Hayır.
Biraz ge­ri­le­re gi­de­lim, or­ta­okul Öğ­ret­me­ni Tur­han Cavit Öz, 1950’li yıl­lar­da Kaman diye bir kitap yaz­mış.
Yine 1950’li yıl­lar­da Ka­na­da­lı bir bilim adamı Kaman’a ge­le­rek haf­ta­lar­ca Demir so­yad­lı sü­la­le­de kalıp bir in­ce­le­me ya­pa­rak “KAMAN DİYE BİR KÖY” isim­li kitap yaz­mış.
1980’li yıl­lar­da Japon Prof. Onno bir­kaç yıl, yaz­lar ay­la­rı gelip bir ev tu­ta­rak in­ce­le­me ve araş­tır­ma­lar so­nun­da “KA­MAN­NA­ME” isim­li Ja­pon­ya’da bir kitap ya­yın­la­mış.
Her­hal­de bu so­ru­yu so­ran­lar, ta­ri­hi bir kale, ta­ri­hi evler ve dük­kân­lar bek­li­yor­lar Kaman’da. Bu is­te­dik­le­ri yoksa bile Kaman’ın da ta­nı­ma­ya ve ta­nıt­ma­ya çok önem­li de­ğer­le­ri var­dır.
An­ka­ra’nın kol­tu­ğu­nun al­tın­da, Kır­şe­hir’in ku­ca­ğın­da, Baran da­ğı­nın hemen ba­tı­sın­da, deniz se­vi­ye­sin­den 1100 metre yük­sek­lik­te, gü­ney-ku­zey doğ­rul­tu­da, dört mev­si­mi doya doya ya­şa­dı­ğı­mız yeşil Kaman’ımızı An­ka­ra’dan çıkıp Ana­do­lu’yu ba­tı­dan do­ğu­ya doğru gez­mek is­te­di­ği­niz­de, Ka­pa­dok­ya’nın da doğu ka­pı­sın­dan gir­miş olur­su­nuz.
Pe­ki­yi de ek­si­ği­miz ne?
1- Sa­hip­siz­lik,
2- So­rum­suz­luk,
3- Ta­nı­tım ek­sik­li­ği ve ben­zer­le­ri.

“Kaman Dün­ya­nın Mer­ke­zi­dir”

Kaman adı­nın kı­sa­ca ne­re­den gel­di­ği­ni gö­re­lim.
Yak­la­şık 5000 yıl­lık bir yer­le­şim geç­mi­şi­ne sahip olan KAMAN il­çe­mi­zin adı­nın Türk­le­rin ilk dini olan ŞAMAN di­nin­den gel­di­ği sa­nı­lır.
M.Ö 1200 – 2200 yıl­la­rı ara­sın­da Kı­zı­lır­mak ci­va­rın­da ya­şa­mış olan Eti­ler’den (Hi­tit­ler) sonra ku­ru­lan GE­OMA­GEN (KU­MAN­LAR’dan) de­ği­şik­li­ğe uğ­ra­yıp KAMAN is­mi­ni al­dı­ğı da söy­le­nir.
Ay­rı­ca KAMAN is­mi­nin, Dede Kor­kut’un ilk cüm­le­le­rin­de geçen ve Bek­dik­le­rin ana boyu olan Bayat Beyi KAM­GAN BEY­DEN gel­di­ği gö­rü­şü de ileri sü­rü­lür.
Ay­rı­ca, Roma ve Bi­zans çağ­la­rın­da Kı­zı­lır­mak yayı için­de bu­lu­nan ve­rim­li yö­re­ye be­re­ket ana­nın ül­ke­si olan CH­NA­MA­NE adı ve­ri­lir. Türk­ler ta­ra­fın­dan de­ği­şik­li­ğe uğ­ra­yan CH­NA­MA­NE adı­nın KAMAN adını al­dı­ğı var­sa­yı­mı­nı da gör­mek­te­yiz.
Bu bil­gi­le­rin ışı­ğın­da, 1986 yı­lın­da iki ülke an­la­şa­rak Kaman Ka­le­hö­yük’de Ja­pon­lar ilk ka­zı­ya baş­la­mış­lar­dır. Uzun yıl­lar süren kazı bo­yun­ca dört kat­man­da bu­lu­nan ta­ri­hi eser­ler yine Ja­pon­lar ta­ra­fın­dan ya­pı­lan YEŞİL MÜ­ZE­DE ser­gi­le­ne­rek hal­kın gez­me­le­ri­ne açıl­mış­tır. Ka­le­hö­yük kazı mer­ke­zi baş­ka­nı S. Omura yap­tı­ğı ça­lış­ma­lar­da dört kat­man­dan sonra diğer kat­man­lar­da da çok de­ğer­li bul­gu­la­ra rast­la­na­ca­ğı­nı söy­ler. Hemen ek­le­ye­rek, “KAMAN DÜN­YA­NIN MER­KEZİDİR,” ge­rek­çe­li te­zi­ni söy­le­miş­tir. Bi­lim­sel araş­tır­ma­lar so­nu­cu söy­le­nen bu söz, öyle ge­li­şi güzel söy­le­nen bir söz de­ğil­dir. Kaman için söy­len­miş bu ta­ri­hi sözü ez­ber­le­yip slo­gan ola­rak sa­hip­len­me­li­yiz.
Bu ta­ri­hi söze sahip çı­ka­rak, de­rin­le­me­si­ne in­ce­le­me­ler ya­pa­rak, hal­kı­mı­za ve Ka­ma­nın nesi var di­yen­le­re, il­gi­li ve yet­ki­li­ler ola­rak ya­zı­lı ve sözlü ola­rak an­lat­ma­lı­yız.

Kaman Ka­le­hö­yük Mü­ze­si

Ja­pon­ya Or­ta­do­ğu Kül­tür Mer­ke­zi ve Kaman Ka­le­hö­yük Kazı He­ye­ti Şeref Baş­ka­nı Prens Ta­ka­hi­to Mi­ka­sa ta­ra­fın­dan 31 Mayıs 1986 günü baş­la­tı­lan Kaman Ka­le­hö­yük kazı ça­lış­ma­la­rı gü­nü­müz­de de devam et­mek­te­dir. Otuz yıl­dır sür­dü­rü­len ça­lış­ma­lar so­nu­cun­da Kaman Ka­le­hö­yük’te dört fark­lı kül­tür ta­ba­ka­sı tes­pit edil­miş­tir.
Ka­le­hö­yük Ka­zı­sı Baş­ka­nı Sac­hi­hi­ro Omura’nın 25 yıl­dır emek ver­di­ği Ka­le­hö­yük ka­zı­sın­da çıkan eser­le­rin ser­gi­len­di­ği mü­ze­nin mi­ma­ri­si ise ol­duk­ça ilgi çe­ki­ci. Kaman Ka­le­hö­yük Ar­ke­olo­ji Mü­ze­si de, hö­yük-mü­ze ola­rak ya­ra­tıl­dı ve Ka­le­hö­yük’ten çıkan eser­le­ri ser­gi­le­me me­kâ­nı­na dö­nüş­tü. 2 yıl süren bir eme­ğin so­nun­da Tem­muz 2010 yı­lın­da açı­lan müze, ka­zı­lar­da çı­ka­rı­lan eser­le­rin su­nul­du­ğu bir mekân ol­ma­sı­nın yanı sıra bu mü­ze­nin Japon Ana­do­lu Ar­ke­olo­ji Ens­ti­tü­sü ile bir­lik­te, kül­tü­rel mi­ra­sın ko­run­ma­sı için ge­re­ken araş­tır­ma ve eği­tim alan­la­rın­da da ön­cü­lük yapan bir bütün ola­rak fa­ali­yet gös­ter­me­si amaç­lan­mış­tır.
Araş­tır­ma­cı­lar için ol­duk­ça zen­gin eser­le­ri içe­ren kü­tüp­ha­ne, la­bo­ra­tu­var, kon­fe­rans sa­lo­nu, din­len­mek için çev­re­sin­de do­la­şa­bi­le­ce­ği­niz eşsiz gü­zel­lik­te çi­çek­le­ri, ağaç­la­rı ve gö­let­le­riy­le Japon Bah­çe­si, yatak oda­la­rı ve mü­zey­le bir­lik­te yer­leş­ke­nin bir bütün ol­du­ğu­na dik­kat çeken Bu yer­leş­ke Ja­pon­la­rın hi­be­siy­le Ja­pon­ya dı­şın­da oluş­tu­rul­muş ilk ar­ke­olo­ji mer­ke­zi­dir.
Bunca emek son­ra­sın­da ya­pı­lan ve hiz­me­te açı­lan Kaman Ka­le­hö­yük Ar­ke­olo­ji Mü­ze­si­ne, Av­ru­pa Cen­ter Mi­mar­lık ve Kent­sel Ta­sa­rım Sanat Ça­lış­ma­la­rı ile Chi­ca­go Kü­tüp­ha­ne­si Ta­ra­fın­dan “En İyi Yeşil Ta­sa­rım” Ödülü Ve­ril­di.
Not: Kır­şe­hir ve Pa­le­o­ant­ro­po­lo­ji ça­lış­ma­la­rı isim­li kitap ve in­ter­net­ten alın­tı.