Kaman’da arpa, buğday ve nohut üretimi

İlçemiz üreticilerinin tarımsal bilgi açısından yeterli seviyeye gelmeleri amacıyla Kaman İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü’müz tarafından Arpa, Buğday, Nohut ve Yem Bitkileri Yetiştiriciliği konulu bir panel düzenlendi. Panele “Ankara Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü” uzmanları Namuk ERGÜN, Bayram ÖZDEMİR ve Dr. Abdulkadir AYDOĞAN sunum yaparak, üst seviye katkı sundular. Bu vesile ile de kendilerine üreticilerimiz adına teşekkür ederim.

İlçemiz ekonomisi açısından Arpa, Buğday ve Nohut çok önemli bir yere sahiptir. 2019 Yılı Çiftçi Kayıt Sistemi kayıtlarına göre toplam 480 Bin dekarlık bir ekiliş alanı bulunmaktadır. İlçemizde hemen hemen her aileyi az veya çok ilgilendirmektedir. Bu derece önemli tarımsal ürünlerin üretiminin de elbette bilgiye dayalı olması gerekir diye düşünüyoruz. Buradan hareketle panel de ön plana çıkan ve ilçemiz üreticilerinin dikkate alması gereken konuları özetlemek istedim.

İlçemiz toprakları genel itibariyle organik maddece fakir sayılabilecek bir sınıf içerisindedir. Topraklarımızın organik madde oranı yüzde 1’in altındadır. Bunun yanında yer yer yüksek ph sorunlarımız da vardır. Topraklarımızda yeşil gübreleme, çiftlik gübrelemesi gibi organik maddeyi artırıcı işlemler yapılmadığı gibi, anız yakma yolu ile de var olan organik madde ve mikroorganizmalar yok edilmektedir. Bu nedenle tarım topraklarımızda yıldan yıla organik madde oranı düşmektedir. Organik madde azlığı nedeniyle toprağa uygulanan ve önemli bir girdi teşkil eden kimyasal gübreler de bitkinin kullanabileceği forma dönüşememektedir. Topraklarımızın havalanma ve su tutma kapasitesi olumsuz etkilenmektedir. Bu durum topraklarımızda verimsizleşmeye neden olmaktadır. Organik maddesi düşük bir toprakta ekim sıklığı ve ekim derinliği önem taşımaktadır. Toprağımızın besleyebileceği kadar nohut, arpa, buğday ekmeliyiz. Ekili ürünün besin ihtiyacı yeteri kadar karşılanamaz ise; nohutta taneler küçük olmakta, arpa ve buğdayda ise bin dane ağırlığı iyice düşmektedir. Dolayısıyla üreticimiz ciddi oranda ekonomik kayıplara uğramaktadır.

Arpa, buğday ve nohutta çok önemli konulardan bir tanesi de münavebe uygulamasıdır. Tarım ve Orman Bakanlığımızda 2019 yılından itibaren destekleme ödemeleri için münavebeyi şart koşmaktadır. Aynı tarlaya aynı ürünü üst üste ektiğimizde, aynı tür hastalık etmenleri de çok yoğun bir şekilde artış göstermektedir. Üreticilerimiz de hastalık ve zararlılar ile mücadele eder iken önemli oranda masraf yapmak zorunda kalmaktadır. Sonuç itibariyle de önemli oranda ürün kayıpları ortaya çıkmakta, Üreticilerimiz de yeterli oranda kazanç elde edememektedir. Fakat tarlamıza münavebe uyguladığımızda hem verim miktarı artacaktır, hem de hastalık ve zararlılar ile mücadelemiz önemli oranda kolaylaşacaktır. Bu açıdan ilçemiz için nohut önemli bir münavebe bitkisidir. Nohudun, azot fiksasyonu yolu ile toprağı azotca zenginleştirmesi ve toprak organik maddesini artırması da çok önemli bir özelliktir.

İlçemiz üreticilerinin dikkat etmesi gereken konulardan bir tanesi de arpa, buğday ve nohutta çeşit seçimidir. İlçemizde arpa, buğday, nohut kıraç koşullarda üretilmektedir. Mevsimsel yağışlar bazı yıllarda yetersiz ve düzensiz olabilmektedir. Bu nedenle mutlaka ilçemiz iklim koşullarına uygunluğu belirlenmiş, yetkili kuruluşlar tarafından tavsiye edilen arpa, buğday ve nohut çeşitleri kullanılmalıdır.

Üreticilerimiz; ilçemiz şartlarına iyi adapte olan, hastalıklara karşı tolerans gösteren, yatmaya dayanıklı, makinalı hasada uygun, çıkış, çiçeklenme ve olgunlaşmada eş zamanlılık gösteren çeşitleri tarlalarına ekmelidirler. Çeşit seçiminde önemli bir husus da adaptasyon çalışması yapılmamış yabancı arpa ve buğday çeşitlerinin ilçemiz arazilerine ekilmemesidir. Çünkü yabancı çeşitler sulu, organik maddece zengin ve taban araziler için geliştirilmişlerdir.

Ankara Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından son yıllarda ilçemiz iklim ve toprak koşullarına uygunluk gösterecek arpa, buğday ve nohut çeşitleri geliştirilerek üreticilerimizin kullanımına sunulmuştur.

İlçemiz için Ankara Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü uzmanlarınca tavsiye edilen arpa çeşitleri şunlardır: TOSUNPAŞA (Yemlik arpa), BOZLAK (Yemlik arpa), BÜLBÜL-89 (Yemlik arpa), TARM-92 (Yemlik arpa), ÇETİN-2000 (Yemlik arpa), AVCI-2002 (Yemlik arpa), BURAKBEY (Yemlik arpa), YALIN (Kavuzsuz arpa).

İlçemiz için Ankara Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü uzmanlarınca tavsiye edilen buğday çeşitleri şunlardır: DEMİR 2000 (Ekmeklik Buğday), BAYRAKTAR 2000 (Ekmeklik Buğday), TOSUNBEY (Ekmeklik Buğday), KENANBEY (Ekmeklik Buğday), ŞANLI (Ekmeklik Buğday), KIŞLA (Ekmeklik Buğday), Hamitbey (Ekmeklik Buğday), KIZILTAN–91, ÇEŞİT–1252, MİRZABEY 2000, İMREN, EMİNBEY.

Arpa, buğday ve nohutta dengeli ve doğru bir besleme yapabilmek için mutlaka doğru bir toprak analizi yapılmalıdır. Toprak analizinde ortaya çıkacak sonuçlara göre kimyasal gübreler yeterli miktarda, dengeli bir şekilde ve zamanında toprağa verilmelidir. Stres koşullarında bitkilerin hastalık ve zararlılara dayanımı da düşmektedir. Dengeli bir beslenme, bitkinin hastalıklara direncini artıracaktır.

Nohut bitkisinde sıra arası mesafe 35-45 cm, Ekim derinliği 5-6 cm, m2’de 45 adet tohum kullanılması, dekara 12-18 kg/da tohumluk kullanılması ve dekara 12-15 kg DAP verilmesi tavsiye edilmektedir. Nohutta taban gübrelemesi yapılmalıdır. Taban suyu yüksek yerlerde yetiştirilen nohut geç olgunlaştığı gibi hasat sırasında olgunlaşmamış tane oranının artmasına neden olur. Yeşil aksamın olması hasatta tane kalitesini düşürür. Kıraç topraklarda yapılacak olan bir nohut tarımında ise bitki az dallı, hatta tek dallı olur ve boyu kısalır. Erken çiçeklenme ve olgunlaşma yüzünden verim düşer.

İlçemizde nohut çoğunlukla Nisan ayında ekilmektedir. Ekimin erken yapılması verimi artırmaktadır. Ancak erken ekimde çeşidin antraknoza dayanıklı olması gerekmektedir. Eğer antraknoza dayanıklı çeşit değil ise üreticilerimizin ilaç masrafları artacaktır. Nohutta önemli oranda verimi etkileyen antraknoz ve kök çürüklüğü etmenlerine karşı mücadelede temiz sertifikalı tohumluk kullanmak çok önemlidir. Eğer antraknoz ve kök çürüklüğü etmenlerine bulaşık tohumluğu kullanır isek elde edeceğimiz ürünün de bu hastalıklara bulaşık olması kaçınılmazdır. Bu durum arpa ve buğdayda da aynıdır.

Behsat BULANIK

Ziraat Mühendisi

Kaman İlçe Tarım ve Orman Müdürü